Džudža Džaferova džamija, Duvno, 21. ramazan 1446. H./ 21. mart 2025.
Hvala Allahu na svim blagodatima mubarek mjeseca ramazana. Njemu zahvaljujemo, slaveći i veličajući Ga. Salavat i selam donosimo na prvaka svih vjerovjesnika i ljudi, našeg uzora i učitelja, poslanika Muhammeda, a.s. koji je poslan ljudskom rodu kao milost i opomena prije isteka zemaljskog vremena, na njegovu čestitu porodicu (ehli-l-bejt) i časne drugove (ashabe). Allaha molimo za svekoliku milost, oprost i spas. Amin!
Draga braćo,
U posljednjoj smo trećini mubarek ramazana, treća je džuma koju Allahovom milošću klanjamo u Džudža Džaferovoj džamiji u Duvnu. Lijepi dani i trenutci u životu brzo prolaze, a ramazan kao dragocjeno vrijeme posebno brzo izmakne.
Zato jeste važno da se prilike ne propuštaju i da čovjek uradi i ugrabi dok može, i da ne odgađa i ne propušta ono što se nikako ne bi smjelo propustiti. Majka pravovjernih, hazreti Aiša, upitana jedne prillike da odgovori kakav je bio moral (ponašanje i postupanje) Allahovog Vjerovjesnika, a.s., kazala je da je njegov moral bio Kur’an.[1]
A naš voljeni Polanik, alejhisselām pojasnio nam je ulogu i važnost ponašanja i postupanja, kazujući nam sljedeće:
أفضلُ المؤمنينَ إسلامًا من سَلِمَ المسلمونَ من لسانِه و يدِه ، وأفضلُ المؤمنينَ إيمانًا أحسنُهم خُلقًا ؛ وأفضلُ المهاجرين من هجر ما نهى اللهُ تعالى عنه ، و أفضلُ الجهادِ من جاهد نفسَه في ذاتِ اللهِ عزَّ و جلَّ [2]
“Najbolji musliman jeste onaj od čijeg jezika i ruku su sigurni muslimani, najbolji vjernik (muʼmin) jeste onaj čiji je moral najljepši, najbolji muhādžir (onaj koji napušta) je onaj koji se kloni onoga što je Allah zabranio, dok je navrijednija vrsta borbe na Božijem putu borba sa samim sobom.”
U Kur’anu Časnome naš Gospodar Allah, dž.š, Svome Vjerovjesniku, koji je bio oličenje Kur’ana, ali i svima nama daje, odn. naređuje obrazac ponašanja, sažet u sljedećem kratkom kur’anskom tekstu gdje stoji:
خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ
“Drži se praštanja, promiči ono što svi kao dobro priznaju i kloni se neznalica!” (El-Aʻrāf, 199.)
Ovom kur’anskom uputom Poslaniku i njegovim sljedbenicima u svakom vremenu naređuje se da moralno i čestito živi, da u ophođenju s ljudima koristi najljpše modele komunikacije i postupanja, daleko od grubosti, osornosti i isključivosti. Plemeniti i pouzdani melek Džibril, dostavljač Objave, rastumačio je to na način da ovim ajetom Allah, dž.š naređuje Poslaniku da oprosti onima koji su mu nanosili nepravde i uvrede, da smogne snage i dadne i onome ko mu je uskratio, i da uspostavlja veze čak i s onima koji ih prekidaju. [3]
Sljedbenici Poslanika u svakom vremenu i u svakoj generaciji bi trebali biti na tragu kur’anske proklamacije da su između sebe milostivi[4]
رُحَمَاء بَيْنَهُمْ
Ovim Allah, dž.š., nalaže muslimanima da među se budu samilosni, širokogrudni i tolerantni. Valja nam, drago braćo, naučiti i razabrati da smo mi jedni drugima najbliži i najpreči, da sujete, isključivosti i nesaradnja među nama, donose samo razdor, slabe naš saff i naše zajedništvo! Kako da očekujemo napredak, dobre rezultate ako razdiru nas takve slabosti. One nam ne daju naprijed! Slabosti razdiru muslimanski svijet koji neuvezan i podijeljen nema nikakve snage i moći da pritekne u pomoć braći Palestincima koji stradavaju i skapavaju pod cionističkom okupacijom već decenijama. Naša slabost jeste što i u današnjem vrlo rovitom trenutku za državu Bosnu i Hercegovinu ne vidimo nužno potrebno političko zajedništvo svih subjekata probosanske orjentacije.
Zar može biti nekoga strančarenja i razilaženja među muslimanima i Bošnjacima kada je riječ o našoj zajedničkoj sudbini koja jeste budućnost domovine i države Bosne i Hercegovine.
Muhammed, alejhisselām poručio nam je:
مثلُ المؤمنين في تَوادِّهم ، وتَرَاحُمِهِم ، وتعاطُفِهِمْ مثلُ الجسَدِ إذا اشتكَى منْهُ عضوٌ تدَاعَى لَهُ سائِرُ الجسَدِ بالسَّهَرِ والْحُمَّى [5]
“Primjer vjernika u međusobnoj ljubavi i samilosti jeste kao primjer jednog tijela; kada samo jedan dio njegov oboli, cijelo tijelo se trese u groznici i trpi nesanicu.”
Vjernik je uz vjernika kao jedna građevina, učvršćuju jedan drugoga, pokazujući na to Poslanik, a.s, uvukao je prste jedne među prste druge ruke.
Naš Poslanik, a.s. nije bio opsjednut samim sobom, nigdje u Poslanikovom karakteru nema primjera da je bio na tragu današnjeg krutog indvidualizma i egoizma (ja, pa ja…). Bio je okrenut drugom čovjeku, izdižući se na nivo visoke empatije, da razumije čovjeka, saosjeća s njim, sasluša ga, bude mu podrška, bude mu razgala! Musliman treba biti okrenut svojoj nutrini, gledajući kako da na svaki način popravlja svoj karakter i obogaćuje svoju dušu. Upravo nam o tome govori sljedeći Poslanikov hadis:
إِنَّ اللَّهَ لَا يَنْظُرُ إِلَى صُوَرِكُمْ ، وَأَمْوَالِكُمْ ، وَلَكِنْ يَنْظُرُ إِلَى قُلُوبِكُمْ ، وَأَعْمَالِكُمْ
“Doista Allah ne gleda (nije mu u prvom planu) vaša spoljašnost i ono što vi imate od imetka (nije nevažan imetak, ali nije to suština), ali mu je vrlo važno ono što nosite u vašim srcima (što ste kao moralne vrline zaimali u svojim srca) i ono što potvrđujete svojim djelima.” [6]
Današnji čovjek, nažalost, okrenut je sebi, vidi samo sebe, ljudi su opsjednuti sobom, svojom vanjštinom, zaboravljaju da ono što je nutrina predstavlja suštinu.
Kad čovjek bude zagledan, posvećen svojoj nutrini, on neće biti zaokupljen onim što je izvan njega, odn. onime što je kod drugih ljudi. Veliki izazov s kojim se današnji čovjek suočava jeste i to da je on zaokupljen mišlju da ugodi samo sebi, a da ne promišlja o tome kakav je njegov odnos prema drugima, onima oko njega.
Draga braćo,
Mujezin pet puta svakog dana ezan otpočinje i završava riječima tekbīra – Allahu ekber! Zašto se ponavlja ovaj tekbīr, a pokreti u namazu sastoje od stajanja (qiyām) i sjedenja (quʻūd)? To je stoga kako bi musliman bio potpuno uvjeren, bez kolebanja i ikakve dileme, da je svako onaj ko se uzdiže poslije spomena da je Allah najveći, ustvari vrlo malehan, kao što je i onaj koji se oholi poslije spomena da je Allah najveći ustvari prezren. Ezanu je povjereno da ljude podsjeća šta su to prave vrijednosti, nakon što ih dunjaluk zavede i odvede u skrivena bespuća zablude. Potvrđujući ova značenja Svevišnji Allah je između Svojih lijepih imena odabrao dva imena, Veličanstveni (el-Azīm) i Najveći (el-Eʻalā) da ih musliman ponavlja tokom rukūa i sedžde kako bi se njegovo biće stalno napajalo porukom da je jedino Gospodar svjetova Taj Koji se okitio Veličanstvenošću i Visinom.
Božijem Poslaniku nisu kao ranijim poslanicima spuštanā čuda (mudžize) da bi rješavao ovozemaljske zadatke pred ljudima, njegovo najveće čudo je Božija Riječ-Kur’an, kojeg je on pretočio u praksu i primjenu i na toj matrici odgojio ljude koji su ostali prepoznatljiva avangarda u ljudskoj historiji; oličenja morala, pravde, pravičnosti, humanizma, čvrstih karaktera, produhovljenih osoba koje ništa nije moglo smesti s Puta koji su jasno razumjeli, čvrsto prihvatili i odlučno na njemu ostajali sve do smrti.
Uzvišeni Allahu molimo Te da nam podariš snage i pronicljivosti da se okrenemo onome u čemu je naša istinska dobrobit na Ovome i spas na budućem svijetu. Molimo Te da nas sačuvaš svake stranputice i podjela koje vode slabljenju naše snage i zajedništva. Molimo Te da nam podariš sabura, istrajnosti i odlučnosti. Amīn.
[1] الدرر السنية – الموسوعة الحديثية – شروح الأحاديث
[2] الدرر السنية – الموسوعة الحديثية – شروح الأحاديث
[3] أمر النبي صلعم بمكارم الأخلاق ، أي خذ بالسهل اليسيرفي معاملة الناس ومعاشرتهم
إن الله يأمرك أن تعفوعمن ظلمك ، وتعطي من حرمك ، وتصل من قطعك
[4] Kur’an, El-Feth, 29.
[5] Buhari (El-) Muhammed ibn Ismail, Buharijeva zbirka hadisa, grupa prevodilaca, Visoki saudijski komitet za pomoć BiH, Sarajevo, 2009, IV, 352.