U trenutku kada se 1878. godine razrješava geopolitička drama, Bosna stoji na raskršću civilizacija. Pred njom se prostire kompleksna tapiserija mogućnosti i strahova – austrougarski orlovi šire krila nad osmanlijskim polumjesecom, a u pozadini tog geopolitičkog trzaja stoje Bošnjaci: muslimani, Europeans sui generis, koji će morati da nauče igrati potpuno novu historijsku partiju.
Dževada Šuško u svojoj briljantnoj knjizi Faith and Loyalty ne piše samo klasičnu akademsku monografiju, već i specifično historijsko kazivanje. Ona nas vodi kroz lavirinte identiteta jednog naroda koji pokušava sačuvati dušu dok mu tijelo prolazi kroz najosjetljivije geopolitičke transformacije.
Lojalnost nije samo apstraktni koncept u njenoj knjizi – ona je živi organizam koji diše, mijenja oblike, pregovara sam sa sobom. Šuško otkriva da su Bošnjaci bili majstori pregovaranja sa historijom: ponekad pružajući otpor, ponekad se prilagođavajući, ali nikada ne gaseći vlastiti identitetski plamen.
Kroz pet poglavlja koji izgledaju poput detaljno sačinjenih mozaik-fragmenata, autorica rekonstruiše kompleksnu psihologiju jednog naroda koji pokušava ostati autentičan usred brutalnih historijskih preokreta. Islam nije bio samo vjera – on je bio kompas, sidro, posljednja linija odbrane kulturnog integriteta.
Šuško nas vješto uvodi u taj unutrašnji svijet Bošnjaka: njihove strahove, nade, dileme. Berlinski kongres nije bio samo politički događaj, već pravi tektonski poremećaj identiteta. Bošnjaci su morali naučiti igrati po pravilima centralnoevropske partije, a da pritom ne zaborave melodiju vlastite tradicionalne muzike.
Najfascinantniji dio knjige jest upravo analiza “konkurentnih lojalnosti” – osjećaja istovremene privrženosti sultanu, Bosni i novoj austro-ugarskoj administraciji. To nije bila jednostavna matematička jednadžba, već kompleksna algebarska operacija identiteta.
Autoričin stil je oštar, intelektualno precizan, ali istovremeno ispunjen dubokom empatijom prema subjektima svog istraživanja. Ona ne gleda Bošnjake kao statičnu kategoriju, već kao živu, disajuću zajednicu koja konstantno pregovara sama sa sobom i svijetom oko sebe.
Faith and Loyalty nije samo naučna monografija. To je zapravo intimni portret jednog naroda koji pokušava sačuvati vlastiti integritet usred najsloženijih historijskih turbulencija. Dževada Šuško nam poklanja pravo historijsko remek-djelo, koje se čita poput romana, a argumentira poput naučnog traktata.
Za one koji žele razumjeti ne samo šta se dogodilo, već i zašto se dogodilo, ova knjiga nije tek izbor – ona je nužnost.
Osnovne informacije
- Naslov: Faith and Loyalty: Bosniaks and the Austro-Hungarian Empire
- Autorica: Dževada Šuško
- Izdavač: International Institute of Islamic Thought (IIIT)
- Godina izdanja: 2024.
- ISBN:
- Tvrdi uvez: 9798891930438
- Meki uvez: 9798891930445
- Elektronska verzija: 9798891930452
- Broj stranica: 228 stranica (uključujući bilješke, bibliografiju i priloge).
- Broj poglavlja: 5, plus uvod, zaključak i dodatci.
- Vrsta književnosti: Naučna monografija (historijska i interdisciplinarna studija).
- Jezik: Engleski.
Ova knjiga istražuje značajan period u historiji Bosne i Hercegovine, od 1878. do 1918. godine, kada je zemlja prešla iz osmanske u austro-ugarsku upravu. Autorica koristi koncept lojalnosti kao akademsku osnovu za analizu reakcije Bošnjaka na duboke političke, društvene, i kulturne promjene tog doba. Knjiga analizira kako su Bošnjaci kao autohtona evropska muslimanska zajednica reagirali na evropsku (austro-ugarsku) vlast i normativne promjene, istovremeno čuvajući svoj islamski identitet.Razmatra se u kojoj su mjeri lojalnosti preusmjerene s osmanske na austro-ugarsku civilizaciju.Postavlja se pitanje lojalnosti muslimana prema nemuslimanskim vlastima u specifičnom historijskom i političkom kontekstu.
Struktura knjige
- Uvod:
- Prikazuje historijski kontekst i ključna pitanja vezana za lojalnost Bošnjaka prema Austro-Ugarskoj, s fokusom na političke, društvene i kulturne promjene.
- Poglavlje 1: Konceptualizacija lojalnosti
- Analizira lojalnost iz različitih perspektiva (teološke, filozofske, sociološke, historijske).
- Obrađuje islamski pogled na lojalnost prema nemuslimanskim vlastima.
- Poglavlje 2: Bošnjaci kao autohtoni evropski muslimani
- Pruža historijski pregled razvoja Bošnjaka prije, za vrijeme i nakon Osmanskog carstva.
- Fokusira se na ključne elemente identiteta: islam, jezik i teritoriju.
- Poglavlje 3: Berlinski kongres i uključivanje Bosne u evropske prilike
- Geopolitičke promjene nakon Berlinskog kongresa (1878.).
- Pozicioniranje Bosne u kontekstu Srednje Evrope.
- Poglavlje 4: Konkurentne lojalnosti
- Bošnjaci između lojalnosti sultanu, autonomiji Bosne ili Austro-Ugarskoj.
- Prikazuje reakcije Bošnjaka na promjene i izazove koje je donijela nova vlast.
- Poglavlje 5: Bošnjački intelektualci kao posrednici
- Uloga religijskih lidera, političkih stranaka i intelektualaca u prilagodbi evropskim standardima.
- Analizira učešće Bošnjaka u austro-ugarskom vojnom i političkom životu.
- Zaključak:
- Sumira ključne nalaze o lojalnosti Bošnjaka prema Austro-Ugarskoj, uz naglasak na očuvanje islamskog identiteta.
- Dodaci:
- Bilješke, bibliografija i arhivski izvori.
Stil i ton
- Knjiga je napisana akademskim stilom, precizno i s detaljnim referencama.
- Koristi interdisciplinarni pristup: historijske, teološke, sociološke i političke analize.
- Stil je jasan i strukturiran, s posebnim naglaskom na povezivanje lokalnih događaja s međunarodnim kontekstom.
Dodatne karakteristike
- Ciljna publika: Akademska zajednica, studenti historije, političkih nauka i islamskih studija, te svi zainteresirani za historiju Bosne i Hercegovine.
- Izvori:
- Primarni izvori: Austro-ugarski i njemački arhivi, savremena štampa, periodični časopisi.
- Sekundarna literatura: Knjige o Bosni, lojalnosti i Austro-Ugarskom periodu, radovi bosanskohercegovačkih i stranih autora.
Glavni doprinos knjige
- Knjiga popunjava prazninu u literaturi o lojalnosti Bošnjaka u Austro-Ugarskom periodu.
- Koristi interdisciplinarni pristup (historijski, sociološki, teološki) za analizu lojalnosti.
- Razmatra društvene i političke procese koji su oblikovali identitet Bošnjaka kao evropskih muslimana.
Autorica i njeno istraživanje
Dževada Šuško je profesorica međunarodnih odnosa na Sarajevskoj školi za nauku i tehnologiju (SSST). Njeno istraživanje obuhvata evropsku historiju, islam i muslimane u Evropi, te interkulturne odnose. Ovo djelo je proširenje njene doktorske disertacije, obogaćeno istraživanjem u arhivima i savremenom literaturom.
Priredio: E.B.